Asırlık motifleri yaşatarak geleceğe taşıyan Helvacı Kilimi, Aliağa Belediyesi’nin başvurusu sonucunda Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaretli ürün olarak tescillendi.
Aliağa Belediyesi, ilçenin tarihi Helvacı beldesinde asırlardır dokunan Helvacı Kilimi’nin korunması ve gelecek kuşaklara bozulmadan aktarılması amacıyla 2023 yılı Eylül ayında Türk Patent ve Marka Kurumu’na Coğrafi İşaret Tescil Başvurusu yaptı.
Bu süreçte, yurt içi ve yurt dışından Helvacı Kilimi ile ilgili bilgi, belge, yayın ve dokümanlar derleyen Aliağa Belediyesi, üniversitelerle iş birliği yaparak Helvacı’da bilimsel saha araştırması gerçekleştirdi. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Dr. Ebru Subaşı tarafından hazırlanan detaylı raporda, kilimin ayırt edici özellikleri, üretim metotları, motifleri, dokuma teknikleri ve kullanım alanları ele alındı.
Aliağa Belediyesi’nin başvurusunu değerlendiren Türk Patent ve Marka Kurumu, 1 Mart 2025 tarihinde Helvacı Kilimi’ni Coğrafi İşaretli Ürün olarak tescilledi.
Tarihi Dokuma Sanatı Resmen Koruma Altında!
Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 1714 numaralı Mahreç Coğrafi İşaret Tescil Belgesi ile onaylanan Helvacı Kilimi, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında, başvuru tarihi olan 19 Eylül 2023’ten itibaren korunmak üzere tescillendi.
Bu tescille birlikte, Helvacı Kilimi hem korunacak hem de bozulmadan gelecek nesillere aktarılacak.
Başkan Serkan Acar: "Helvacı Kilimi'nin Özgün Yapısını Koruyacağız"
Aliağa Belediye Başkanı Serkan Acar, Helvacı Kilimi’nin Coğrafi İşaretli Ürün olarak tescillenmesinin ardından Helvacı’nın Barbaros, Fatih ve Mimar Sinan Mahallesi muhtarlarını makamında ağırladı.
Muhtarlara, Helvacı Kilimi’nin Aliağa’nın ilk coğrafi işaretli ürünü olarak tescillendiği müjdesini veren Başkan Serkan Acar, şu ifadeleri kullandı:
"Amacımız, Helvacı Kilimi’nin tarih boyunca süre gelen kendine özgü yapısını koruyarak gelecek nesillere aktarabilmek. Bu önemli duyuruyu da Helvacı halkını temsilen siz değerli muhtarlarımızla birlikte yapmak istedik. Aliağa’mıza özgü ürünlere coğrafi işaret almak için çalışmalarımıza devam edeceğiz. Şakran bölgemizin zeytin ve zeytinyağına da çok güveniyoruz. Şakran Zeytinyağı için de coğrafi işaret başvurusu yapacağız."
"Helvacı Kilimi, Türk Kültürünün Binlerce Yıllık İzlerini Taşıyor"
Helvacı Kilimi’nin Aliağa ve çevresindeki binlerce yıllık Türk kültürünün önemli bir dokuma mirası olduğunu belirten Başkan Serkan Acar, şöyle devam etti:
"Helvacı Kilimi, kullanılan malzemesi, tekniği, renkleri, motifleri ve desenleriyle özgün yöresel özellikler taşıyor. Doğadaki bitkilerden elde edilen kök boyalarla el yapımı olarak dokunan bu kilim, Türk kültürünün binlerce yıllık yolculuğuna dair derin anlamlar barındırıyor. Coğrafi işaret tesciliyle birlikte bu tarihi dokuma sanatını koruyarak, daha geniş kitlelere tanıtmayı hedefliyoruz."
Helvacı Kilimi'nin Özellikleri
- Doğal bitkisel kök boyalar kullanılarak üretilen ipliklerle dokunur.
- Aliağa’nın eski adıyla Helvacıköy olan Helvacı beldesinde üretilmektedir.
- Tamamen yerel koyun yünü veya yün ile pamuk karışımı iplikten dokunur.
- Düz dokuma yaygılar, "ip ağacı" denilen dik tezgâhlarda üretilir.
- Bez ayağı tekniği, cicim ve zili teknikleri ile dokuma yapılır.
- Malzeme, kullanım alanı, renk ve motiflerine göre farklı isimler alır:
- Şamı Kilim, Pandır Kilim, Koca-Goca Kilim, Kara Zili-Gara Sili, Meldin-Mendil, Yük Perdesi, Arkalaç, Namazlık, Minder, Heybe, Torba ve Çuval.
Bu tescil ile Helvacı Kilimi'nin kültürel miras olarak korunması, geleneksel üretim yöntemleriyle yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması hedefleniyor.
İZMİR (UHA) - REMZİ YILDIRIM
